Açýk portlarý görmek
Makinanýzda açýk portlarý görmek için vermeniz gereken komut çok basit:
# netstat -tap

pwd
Bulunduðunuz dizinin ismini verir.

hostname
Makinanýn konak ismini verir.

whoami
Sisteme giriþ yaparken yazdýðýnýz kullanýcý isminizi verir.

id [kullanýcý_ismi]
Kullanýcýnýn kullanýcý kimliði, birincil grup kimliði ve üyesi olduðu gruplarý gösterir.

date
Sistem tarihi göstermek ya da deðiþtirmek için kullanýlýr. Tarihin yerele özgü gösterimle basýlmasýný isterseniz date +%c yazýn. Örneðin "tr_TR" yereli için sadece date komutu Prþ Eki 23 21:31:06 EEST 2003 basarken date +%c komutu Prþ 23 Eki 2003 21:31:19 EEST basar.

date 102321322003 komutu sistem tarihini Prþ Eki 23 2100 EEST 2003 yapar. Donaným saatini deðiþtirmek için setclock komutunu kullanmanýz gerekir.

time
Belli bir komutun iþlemini bitirmesinin ne kadar süre tuttuðunu gösterir. Örneðin, ir dizinin listelenme süresini time ls ile öðrenebilirsiniz.

who
O an sistemde bulunan kullanýcýlarýn kullanýcý isimlerini, hangi uçbirimlerde çalýþtýklarýný ve sisteme giriþ tarih ve saatlerini gösterir.

finger [kullanýcý_ismi]
Belli bir kullanýcý hakkýndaki bilgi verir.

last
Sisteme en son giriþ yapmýþ kullanýcýlarýn bugünden geriye doðru listesi.

history | more
Kabuða son girdiðiniz komutlarýn listesi. | more sayesinde sayfa sayfa okuyabilirsiniz.

uptime
Makinanýn ne kadar süredir açýk olduðu bilgisini verir.

ps
Kullanýcýnýn kullandýðý uçbirimde çalýþtýrmakta olduðu komutlarýn ve süreçlerin listesi.

ps -ax | more ps aufx
Sistemin açýlýþýndan beri çalýþmakta olan bütün süreçlerin listesi.

top
Temel sistem durumu, çalýþmakta olan süüreçler ne kadar bellek/iþlemci kullandýklarý vs.

uname -a
Sistem hakkýnda çekirdek sürümünü, iþlemci türü gibi bilgiler.

free
Bellek kullanýmýný gösterir.

df -h
Baðlý sabit disk bölümlerinin doluluk oranlarýný gösterir.

du -sk [dizin]
Belirtilen dizin in (belirtilmezse bulunduðunuz dizinin) içeriðinin diskte kapladýðý alanýn kB cinsinden boyutunu verir.

cat /proc/interrupts
Çekirdek tarafýndan tanýmlanmýþ sistem kesmelerinin listesi.

cat /proc/version
Linux çekirdeðinin sürüm bilgileri.

cat /proc/filesystems
Çekirdekte tanýmlý kullanýlabilecek dosya sistemlerinin listesi.

cat /etc/printcap
Yazýcýlarýn düzeni.

lsmod
Yüklü çekirdek modüllerinin listesi.

set, declare, export
Üçü de kabukta tanýmlý ortam deðiþkenlerinin listesini verir. Tümünü (miras alýnanlar dahil) sadece declare verir.

echo $PATH
PATH ortam deðiþkeninin deðerini gösterir. PATH, kullanýcý tarafýndan çalýþtýrýlabilecek yazýlýmlarýn aranacaklarý yerleri kabuða bildirmek için kullanýlýr.

dmesg | more
Sistem açýlýþýndan itibaren çekirdek tarafýndan üretilen iletiler. Bu iletiler /proc/kmsg dosyasýnda bulunur ve dmesg komutu sadece tampondaki son iletileri gösterir.


gzip -9 dosya
Belirtilen dosya yý en iyi þekilde sýkýþtýrýr ve dosya.gz haline getirir.


bzip2 dosya
Belirtilen dosya yý en iyi þekilde sýkýþtýrýr ve dosya.bz2 haline getirir. Çoðunlukla gzip’den daha iyi sýkýþtýrýr.

gunzip dosya.gz
gzip ile sýkýþtýrýlmýþ dosya.gz dosyasýný dosya olarak açar.


bunzip2 dosya.bz2
bzip2 ile sýkýþtýrýlmýþ dosya.bz2 dosyasýný dosya olarak açar.


tar -xvf arsiv.tar
Ýsmi arsiv.tar gibi belirtilen (sýkýþtýrýlmamýþ) arþiv dosyasýný bulunulan dizine açar.


tar -zxvf arsiv.tar.gz
Ýsmi arsiv.tar.gz gibi belirtilen sýkýþtýrýlmýþ arþiv dosyasýný bulunulan dizine açar. Dosya uzantýsý .tar.gz olan dosyalardan baþka .tgz olan dosyalarý da açar.


tar -zxvf arsiv.tar.gz -C dizin
Sýkýþtýrýlmýþ arþiv dosyasýný belirtilen dizin e açar.


tar -jxvf arsiv.tar.bz2 -C dizin
Bzip2 ile sýkýþtýrýlmýþ arþiv dosyasýný belirtilen dizin e açar. (Eski sürümlerde -Ixvf kullanýlýrdý.)


tar -zcvf arsiv.tar.gz dizin1 dizin2 ... dosya1 dosya2 ...
Belirtilen dizin ve/veya dosya larý arsiv.tar dosyasý haline getirir ve ardýndan gzip ile sýkýþtýrýp arsiv.tar.gz haline getirir.


unzip arsiv.zip -d dizin
arsiv.zip zip arþivini belirtilen dizin e açar.


unarj e arsiv.arj
arsiv.arj arj arþivini açar.


uudecode -o hedef kaynak
uuencode ile kodlanmýþ (genelde eposta ekleri) dosyayý açar.


help
Kabuk komutlarýnýn listesini gösterir. Bu komutlarýn herbiri için help komut_ismi komutu ile yardým alabilirsiniz.


komut_ismi --help
Söz konusu komut ile ilgili yardým iletisi basar (varsa).


man baþlýk
Sistemdeki kýlavuz (man) dosyalarý. Bir komut hakkýnda olabildiði gibi bir dosya ya da bir iþlev hakkýnda da olabilir.


apropos baþlýk
söz konusu baþlýkla ilgisi olan komutlarýn listesi.


ls
O an bulunulan dizinin içeriðini listeler.


ls -al | more
O an bulunulan dizindeki bütün dosyalarý gösterir (. ile baþlayan gizli dosyalarý da) Komut burada more komutuna yönlendirilmiþtir, bu sayede çýktýnýn bir ekrandan fazla olmasý durumunda bir ekranlýk çýktýdan sonra devamýný göstermek için bir tuþa basmanýz gerekir.


cd dizin
dizin dizinine geçilir.


cp kaynak hedef
Bir yerdeki dosya ya da dizinleri baþka bir yere kopyalamak içindir. Unix’lerde genelde bu tür komutlarda her zaman kaynak önce hedef sonra yazýlýr.


mcopy kaynak hedef
DOS’tan Unix’e ya da tersine (disketi baðlamanýz þart deðil) bir dosyayý baþka bir yere kopyalar. Ayný mantýkta çalýþan mdir, mcd, mren, mmove, mdel, mmd, mrd, mformat gibi komutlar da vardýr.


ln hedef [isim]
Sözkonusu hedef e sabit bað oluþturur. Sözkonusu dosyalar iki yerde de var gibi gözükür, herhangibir deðiþiklik diðerini de etkiler, biri silindiðinde diðeri kalýr. Sabit baðlarýn kýsýtlamalarý, bað dosyasý ile asýl dosyanýn ayný dosya sistemi içinde olmasý gerekliliði ve dizinlerle özel dosyalara sabit bað verilememesidir.


ln -s hedef [isim]
hedef ’e bir sembolik bað dosyasý (isim verilmezse hedef ile ayný isimde) oluþturur. Sembolik baðda hedef ’in nerede bulunacaðýnýn bilgisi vardýr. Sembolik baðlar dizinler için de kullanýlabilir. Tek sorunu hedef silindiðinde bað bozulmuþ olur.


rm dosya ...
Verilen dosya larý siler. Sileceðiniz dosyanýn sahibi olmanýz gerekir.


mkdir dizin
dizin dizinini oluþturur.


rmdir dizin ...
Belirtilen dizin ’ler boþsa silinir.


rm -r dosya ...
Dosya ve dizinleri ve dizinlerin içindeki dizinleri ardarda siler. Root olarak kullanýrken dikkat edin, çünkü herþeyi silebilirsiniz!.


cat dosya | more
Bir dosyayý sayfa sayfa görüntülemek için kullanýlýr.


less dosya
Önceki komuta eþdeðerdir, biraz daha fazla özellikleri vardýr


vim dosya
Bir metin dosyasýný düzenlemek için kullanýlýr. Ayný türden nano, joe, mcedit gibi metin düzenleyicileri de kullanabilirsiniz, ancak vim ile UTF-8 kodlu metinleri de düzenleyebilirsiniz. Diðerleri bunu yapamaz.


find / -name "dosya"
dosya adlý dosyayý en üst dizinden itibaren aramaya baþlar. Dosya ismi, * ve ? gibi arama karakterleri de içerebilir. Örneðin benim sistemimde "fazlames*" dizgesi ile fazlamesai.net.txt ve fazlamesai.org.txt dosyalarý bulunuyor.


locate dosyaismi
find gibidir, fakat düzenli olarak oluþturulan bir veritabanýna baðlýdýr, sistemdeki son deðiþikliklerden haberi olmayabilir.


touch dosya
dosya isimli dosyanýn tarih bilgilerini deþiþtirir. Eðer bu dosya yoksa sýfýr bayt uzunluðunda oluþturur.


xinit
Pencere yöneticisi olmayan bir X oturumu açar.


startx
Pencere yöneticili bir X oturumu açar. DOS’daki win komutu gibidir.


startx -- :1
1 numaralý ekranda X oturumu açar, ilk ekran 0 dýr ve komut için öntanýmlýdýr. Ekranlar arasýnda <Ctrl><Alt><F7-F8 ...> ile geçiþ yapabilirsiniz.


xterm
Basit bir X uçbirimi açar. Daha hafif sürümleri (rxvt, aterm, eterm gibi) bulunur ve tercih edilir.


shutdown -h now
Sistemi durdurur. ATX sistemlerde ayrýca makinayý kapatýr.


halt
shutdown -h now ile aynýdýr. Sistemi durdurur.


reboot
shutdown -r now ile aynýdýr. Sistemi yeniden baþlatýr.