Türk Devletleri
ÝSKÝTLER (SAKALAR)
MÖ. VII. yüzyýlda batýya doðru göç ederek Karadeniz'in kuzeyinden Tuna nehrine kadar uzanan topraklara yerleþtiler. Batý kaynaklarý bu topluluða Ýskitler, Ýranlýlar ise Sakalar adýný vermiþlerdir. Medler, Persler, Asurlular ve Urartularla savaþmýþlardýr.
Anadolu, Suriye ve Mýsýr'a kadar akýnlarda bulunmuþlardýr. Ýskitlerin yönetici kesimi Türklerden meydana geliyordu. Yaþayýþ ve inanýþlarý Türklerle aynýydý. En önemli edebiyat eserleri ALPER TUNGA DESTANI'dýr.
AKHUNLAR (EFTALÝT) DEVLETÝ
Hun soyundan gelmektedirler. Afganistan'ýn batýsýnda MS.350 yýllarýnda kurulan bu Türk Devleti HEFTAL isimli hükümdarýndan dolayý EFTALÝT DEVLETÝ diye de anýlýr. Akhunlar Sasani Devletinde baþlayan MAZDEK ÝSYANI'ný bastýrmakta etkili oldular. Sasani Devletinde yaþayan Mazdek, kadýn ve servetin ortak olmasý durumunda her türlü huzursuzluðun ortadan kalkacaðýný savunan bir kiþiydi.
Göktürk Devleti'nin Batý Bölgelerini idare eden ÝSTEMI YABGU ipek yoluna egemen olmak için, Sasanilerle ortak hareket ederek Akhun Devleti'nin yýkýlmasýný saðladý. Akhun Devleti'nin topraklarý Sasani ve Göktürk devleti arasýnda paylaþýldý.
BAÞKIRTLAR (BAÞKURTLAR)
Itil (Volga) Nehri civarýnda oturmakta idiler. Moðol istilasý sýrasýnda Moðol egemenliðine girdiler.
SABARLAR (SÝBÝRLER=SABÝRLER)
Önceleri Hun devletinin egemenliðinde yaþayan Sibirler, VI. yüzyýl baþlarýnda Avarlarýn baskýsýyla batýya göç ederek Ural daðlarýnýn güney doðusuna yerleþtiler. Sasanilerle anlaþarak, Bizans'a karþý savaþtýlar. Anadolu'ya akýnlar yaptýlar. Bugünkü SÝBÝRYA adý Sibir Türklerinden gelir. Avarlara yenilince Hazar Türklerine karýþtýlar. Hazar Devletinin asýl kitlesini oluþturdular.
TÜRGEÞ DEVLETÝ
I. Göktürk Devletine baglý olan Türgiþler 630 yýlýnda Göktürk devletinin yýkýlmasýyla serbest kaldýlar. BAGA TARKAN Türgiþ Devleti'ni kurdu. Kendi adýna para bastý. II. Göktürk devletinin kurulmasýyla yeniden Göktürk egemenliðine girdiler. II. Göktürklerin son dönemlerinde yeniden serbest kalan Türgiþlerin baþýna SU-LU KAÐAN geçti. Su-lu Kaðan Emevilere karþý mücadele etti. 766 yýlýnda Türgiþ Devletine Karluklar son verdi.
KARLUKLAR
II. Göktürk Devletinin yýkýlmasýnda Basmil ve Uygurlar'la birleþerek rol oynadýlar. Talas savaþýnda Çin'e karþý Araplarý destekleyerek Orta Asya’nýn Çinlileþmesini ve Ýslamiyet’in yayýlmasýný kolaylaþtýrdýlar. Ýslamiyeti kabul eden ilk Türk boylarýndandýrlar. (Ýlk boy Kýpçaklar'dýr.) Ýlk Müslüman Türk Devleti olan KARAHANLILAR'ýn kurulmasýnda etkili oldular.
KIRGIZLAR
840 Yýlýnda Ötügen'i alarak Uygur Devletine son verdiler. 1207 yýlýnda Cengiz Han tarafýndan yýkýlmýþ.Türk Kavmidir. Daha sonra Ruslarýn egemenliðine girmiþlerdir. 1916'da Ruslara karþý MÝLLÝ ÝSYAN adý verilen bir ayaklanma baþlatmýþlar, ancak Rus Çarý tarafýndan aðýr bir þekilde cezalandýrýlmýþlardýr. 1936'da Sovyetler birliðinin 15 Cumhuriyetinden biri olmuþlar, 1991'de Sovyet Rusya'nýn daðýlmasýyla Baðýmsýz KIRGÝZÝSTAN DEVLETÝ kurulmuþtur.Baþkenti BÝÞKEK'dir.
KÝMEKLER
Batý Göktürk topluluklarýndandýr. Ýrtis ýrmaðý civarýnda yaþýyorlardý. XI. yüzyýla doðru diðer Türk topluluklarýyla kaynaþarak, yok oldular.
AVARLAR
552 yýlýnda Orta Asya'daki Avar Ýmparatorluðu’na Göktürkler son verince, batýya doðru ilerleyerek Romanya'ya giren AVARLAR merkezi MACARÝSTAN olan yeni devletlerini kurdular. Çin kaynaklarý Avarlara JUAN- JUAN demektedir. 619 yýlýnda tek baþýna, 629 yýlýnda da Sasanilerle ortaklaþa Ýstanbul'u kuþattýlar. Slav topluluklarýnýn göç etmesine neden olarak, bunlarýn Doðu Avrupa ve Balkanlara inmesini saðladýlar. Böylece Balkanlarýn Slavlaþmasýnda etkili oldular. 805 yýlýnda Franklar tarafýndan yýkýldýlar.
BULGARLAR
Batý Hunlarý ve Ogur Türklerinin karýþmasýyla ortaya çýkan Türk topluluðuna BULGAR denir. (Bulgar kelimesi karýþmak anlamýndadýr.)
BÜYÜK BULGARYA DEVLETI
Karadeniz'in kuzeyinde Göktürk Devleti’nin yýkýlmasýyla "Büyük Bulgarya Devleti" kuruldu. Ancak kurucusu KUBRAT'ýn ölümüyle Hazarlar tarafýndan yýkýldý.Bulgarlarýn bir kýsmý Tuna nehri, bir kýsmý da Volga nehri kýyýlarýna göç etmek zorunda kaldý. Tuna Bulgar Devleti: Büyük Bulgarya Devleti'nin yýkýlmasýndan sonra Tuna boylarýna (Bugünkü Bulgaristan) göç eden Bulgar Türkleri burada Tuna Bulgar Devletini kurdular.
KURUM HAN zamanýnda Bizans'ý kuþattýlar.(Avarlardan sonra Bizans'ý kuþatan 2. Türk kavmidir.) Bu bölgedeki halkýn çoðu Slav olduðu için Türkler zamanla Slavlaþmaya baþladýlar.Barýþ Han zamanýnda Hristiyanlýðý kabul ettiler. Daha sonra ortaya çýkan bugünkü Bulgaristan Devleti Türk deðil Slav devletidir. Bugünkü Bulgaristan'da yaþayan Türkler, Osmanlýlar zamanýnda Balkanlara yerleþtirilen Türklerdir.
Kama Bulgar Devleti
Büyük Bulgarya Devletinin yýkýlmasýndan sonra Volga=Ýtil kýyýlarýna giden Bulgarlar burada Kama Bulgar Devletini kurdular. Hükümdarlarý Almýþ Han zamanýnda (X. yüzyýl) müslüman oldular. 1236'da Moðollarýn egemenliðine girdiler. Altinorda Devleti’nin parçalanmasýyla kurulan KAZAN HANLIÐI’nýn esas kitlesini oluþturdular. (Kama Bulgarlarýna bugün KAZAN TÜRKLERÝ denilir.)
HAZARLAR
Kuzey Karadeniz ve Kafkaslar arasýndaki bölgede Göktürk Devleti’nin yýkýlmasýyla HAZAR KAÐANLIÐI kuruldu. Ticarette geliþtiler. Hazar yöneticileri Museviliði benimsediler. Halk arasýnda Hristiyanlýk ve müslümanlýk yayýlmýþtý. Hazarlar ülkelerinde farklý dinleri içinde bulundurduklarýndan yüksek bir HOSGÖRÜ vardý.
MACARLAR
Fin Ugor kavmi ile OGUR Türklerinin karýþmasýyla MACAR kavmi ortaya çýkmýþtýr. 896 yýlýnda kendi adlarýný verdikleri MACARÝSTAN'a gelerek devletlerini kurdular. X. yüzyýlda Hristiyanlýðýn Katolik mezhebini benimsediler. (Bundan sonra Türklük özelliklerini kaybetmeye baþladýlar.) Almanlarýn (Germenlerin) doðuya doðru yayýlmasýný engelleyerek, Balkan topluluklarýnýn (Slavlarýn) Germenleþmesini önlediler.
PEÇENEKLER
Karadeniz'in kuzeyinde Don ve Dinyesper nehirleri arasýndaki bölgeye yerleþtiler. Kiev Prensliðini yenerek, Ruslarýn Karadeniz'e inmelerini engellediler. 1071 Malazgirt Savaþýna Bizans ordusu içinde ücretli asker olarak katýldýlar. Ancak Selçuklularý kendileri gibi Türk olduklarýný anlayýnca Selçuklu ordusu saflarýna katýldýlar. Edirne ve Trakya'nýn Marmara kýyýlarýna kadar olan topraklarý Bizans'tan aldýlar.
Ýzmir Beyi ÇAKA BEY Peçeneklerle temas kurdu. Buna göre Çaka Bey Peçeneklerle birlik olarak Anadolu ve Rumeli'den Ýstanbul'u kuþatmak istiyordu. Ancak Bizans kurnaz bir politikayla, yine bir Türk topluluðu olan KUMANLAR'ý Peçenekler üzerine saldýrtarak, Peçeneklerin daðýlmasýna sebep olmuþtur.
KUMANLAR (KIPÇAKLAR)
Volga'yi asarak Avrupa'ya ve Balkanlara girmislerdir. Kýpçaklarin Karadeniz'in kuzeyinde hakim olduklari topraklara "KIPÇAK BOZKIRLARI" denilmektedir. Macaristan'a giden Kýpçaklar ROMEN devletinin kurulmasinda etkili olmuslardir. Kýpçaklarin Oðuz Türkleriyle yaptigi mücadeleler DEDE KORKUT HIKAYELERI'nin ortaya çikmasina sebep olmuþtur. CODEX CUMANICUS (Kodeks Kumanikus); Kýpçak Türk sivesi ile yazilan Latin, Fars ve Kuman dilleri üzerine yazilmis bir sözlüktür
UZLAR (OÐUZLAR)
Tarihte türk Milletinin siyasi, kültür ve medeniyet alaninda en büyük rolü oynayan koludur. Oðuzlara; Bizanslýlar UZ, Ruslar TORKI veya TORK, Araplar GUZ demislerdir. 24 Oðuz Boyu vardýr. Hazar denizinin kuzeyinden bir kolu "UZ" adi ile Avrupa ve Balkanlara göç etti. Balkanlara gelen UZLAR Bizans ordusunu ve Bulgarlari yendi. Ancak Peçenek akinlari, soguklar, salgin hastaliklar yüzünden dagilip yok oldular. Uzlarýn bir kýsmý Malazgirt Savasý sýrasýnda Bizans Ordusu saflarýndan, Selçuklu Ordusuna geçtiler.