Hayz ve Nifas

[Dadaloglu]

Hayz ilmi

Sual: Hayz ve nifas bilgilerini öğrenmek farz mıdır?
CEVAP
Evet, kadın erkek her Müslümanın, ilmihâl bilgilerini öğrenmesi farzdır. Bunun için kocası kadına öğretmeli, kendisi bilmiyorsa, bilen kadınlardan öğrenmesi için izin vermelidir. Kocası izin vermeyen kadının, ondan izinsiz gidip öğrenmesi gerekir; çünkü abdest, namaz, Kur’an-ı kerim, oruç, hac, baliğ olmak, evlenmek, boşanmak, iddet beklemek gibi hususlar ve ibadetler için, hayz ilmini öğrenmek şarttır.

Bir kız, hayz görmeye başlayınca bâliga, yani kadın olur. Hayz görmeyen kız, 15yaş tamam olunca, büluğa ermiş [bâliga] olur. 8 yaşını tamamlayan kıza, anasının, anası yoksa ninelerinin, ablalarının, hala ve teyzelerinin hayz ve nifas ilmini öğretmeleri farzdır. Öğretmezlerse, kendileri ve kocaları büyük günaha girerler.

Hayz bilgisi o kadar zor değildir. Zor olsaydı dinimiz, âlim cahil herkesin öğrenmesini emretmezdi. Temel kaideleri öğrenince, anlaşılmayacak bir şey yoktur.

Buhara’da Ahmed bin Hafs isminde bir genç evlenmişti. İlk gece, kız buna, (Hayz ilmini öğrendin mi?) dedi. Hayır deyince, kız “Allahü teâlâ, (Kendinizi ve emrinizde olanları ateşten koruyun) buyurdu. Cahil olan nasıl koruyabilir?” dedi. Bu söz gence çok tesir etti. Hanımını Allahü teâlâya emanet ederek, Merv’de yıllarca ilim tahsil edip âlim olarak evine döndü. Hocası, buna Ebu Hafs-i kebir ismini koydu.

Özel günler defteri tutmak gerekir
Bir aydaki kanlı ve temiz günlerin, hangilerinin hayz, hangilerinin istihaza olduğunu tespit edebilmek için, bundan bir önceki ayda, kaç gün temiz kalındığının, kaç gün hayz olduğunun bilinmesi şarttır.

Eğer bundan önceki ay, 10 günden fazla kan gelmişse, 10 günden az gelen yani istihazasız olan son aydaki kan durumunu da bilmek gerekir.

Maliki mezhebini taklit edenlerin, şimdiye kadar gördüğü en çok hayz miktarını da bilmesi gerekir, çünkü Malikî’de, âdetlerinden en çoğunun üç gün fazlası hayz olur. Daha fazlası ve 15 günden fazlası istihaza olur.

Kendisi tespit edemeyenler, sual sorarken de, kanlı ve temiz günlerin sayısını bildirilebilir veya çizelgelerini göndererek de sorabilirler. Temiz ve kanlı günleri bildirirken, mesela (23 gün temiz kaldı, 7 gün hayz olmuştu, şimdi ise 25 temiz kaldıktan sonra 8 gün kan geldi) şeklinde bildirmek gerekir. Yani (Şu kadar gün geldi) diye rakamla yazmalı. (3 Ekim’den 9 Ekim’e kadar kan geldi) diye, tarihle yazmamalı. Öyle yazınca bu tarihlerin de dâhil olup olmadığı bilinemeyip, karışıklığa sebep olabilir.

[Dadaloglu]

Hayz ile ilgili bazi terimler;
Hayz: Aybaşı veya regl.
Fâsid kan: Hayz olmayan kan demektir. Bu kana istihaza da denir.
İstihaza: Hayz olmayan kanlı günler. Buna özür de denir.
Fâsid temizlik: Onbeş veya daha ziyade temiz gün içinde fâsid kan yani istihaza kanı bulunursa, bu günlerin hepsine fâsid temizlik denir. Hayz müddeti içinde kan görülmeyen günlere de fâsid temizlik denir.
Nifas: Lohusalık hali.
Ayise: Hayzdan kesilmiş, yaşlı kadın demektir. Ayise yaşı, Hanbeli’de 50, Hanefi’de 55, Şafii’de 60, Maliki’de 70’tir. Bu yaşlardan sonra gelen kan, hayz olmaz, istihaza olur.

Dinde utanmak
Sual: (Şeriatta utanma yoktur) sözünden, dinde bilinmesi gereken konuları mesela hayız ve nifas bilgilerini öğrenmek için çekinmeden sormak gerektiği mi anlaşılıyor?
CEVAP
Evet, edebine uygun olarak sormak gerekir. Sorulmazsa birçok haram işlenmiş olur. Her Müslüman erkek ve kadının ilmihâl bilgilerini öğrenmesi farzdır. Bu bilgiler içinde, (Hayz ve Nifas) bilgileri de çok önemlidir. Abdest, namaz, Kur'an-ı kerim, hac, baliğ olmak, evlenmek gibi işler için, kadın hâllerini bilmek şarttır. Bunları bilmeyen, harama düşer, ibadeti sahih olmaz. Utanarak bu bilgileri öğrenmekten vazgeçmek caiz olmaz.

Hazret-i Esma’nın Peygamber efendimize nasıl gusledileceğini sorarken utanması üzerine, Hazret-i Âişe validemiz, (Ensar kadınları ne iyidir; utanmaları, dinlerini öğrenmelerine mani olmuyor) buyurdu. (Buharî)

Demek ki, ayıp olur diye kendisine farz olan bilgileri öğrenmemek yanlıştır. Peygamber efendimiz, mahrem konuları öğrenmekte utanmanın mazeret olmadığını bildirmiştir. (Tirmizî)

Bir başka hadis-i şerif:
(Yellenmek abdesti bozar. Kadınlara arkalarından temas etmeyiniz! Bilesiniz ki Allah gerçeği söylemekten hayâ etmez.) [Tirmizî]

Bir âyet-i kerime meali de şöyledir:
(Ey iman edenler! Peygamberin evine çat kapı girmeyin ve yemeğe izin verilmedikçe de girmeyin! Çağrılırsanız gidin! Yemek yenince de hemen dağılın! Sohbete de izinsiz gitmeyin! Çünkü bu hâliniz Resulümü üzüyor, ama utandığı için size söyleyemiyor. Fakat Allah gerçeği söylemekten hayâ etmez.) [Ahzab 53] Hayâ etmek, utanmak demektir.

Bu âyet ve hadisler, bilinmesi gereken gerçekleri söylemekte utanmanın doğru olmadığını bildiriyor.

Gazetemizin yazarlarından ilahiyat profesörü Ramazan Ayvallı hoca, çok lüzumlu konu olan hayz bilgilerinin önemini yazıyor. Bir okuyucu, (Biz ailece okumaktan utandık) diyerek tepki gösteriyor. Ne biz, ne de okuyucu, nerelerde utanmak gerektiğini veya gerekmediğini elbette Allah'tan ve Resulünden daha iyi bilemeyiz. Onların (Bu konularda utanma olmaz) buyurduğu yerlerde, (Biz utanıyoruz) diye, böyle bilgilere tepki göstererek farz olan emr-i marufa mâni olmak çok yanlıştır.

[Dadaloglu]

Hayzın [Âdetin] Değişmesi

Kaide [kural]: Âdet zamanı belli olan, mesela 5 gün olan kadın, bir kere, başka sayıda, mesela 7 gün sahih kan görünce âdeti 7 gün olarak değişmiş olur.

Bu değişmeler, en fazla on güne kadar olur. 11 veya daha fazla kan devam ederse, önceki âdetten fazlası özür olur. Temizlik sayısı da, bir kere, başka sayıda, mesela 20 gün iken, 25 güne çıkar veya en az 15 güne inerse, temizlik günü değişmiş olur. On günlük hayz süresi içinde, kan görülen günler arasında bulunan temizlik günleri, fâsid temizlik olduğu için hayz kabul edilir, on günden sonraki kanlı günler ise, fâsid olduğu için temiz kabul edilir.

Kaide: Yeni hayzdaki kan süresi, 10 günü geçerse ve bunun 3 veya daha fazla günü, önceki âdet zamanı günlerine rastlamazsa, âdet zamanı değişir; fakat gün sayısı değişmez.

Âdet zamanına rastlarsa, rastladığı gün sayısı hayz, kalanı istihaza olur. 3 günden [72 saatten] 5 dakika bile az süren kan, hayz olmaz. Yeni başlayan için 10günden çok sürse, 10 günü hayz, fazlası istihaza olur. Yeni olmayanlarda âdetten çok olup, 10 günü de aşınca, âdetten sonraki günlerde gelmiş olan kan hayz olmaz, istihaza olur. Kan, âdet zamanını aşıp, 10 günden önce kesilince, sahih temizlik görse, yani kan kesildikten sonra 15 gün içinde hiç gelmezse, kan geldiği günler hayzdır, âdet günü değişmiş olur. 15 gün içinde bir kere kan gelirse, âdetini aşmış olanlar hayz olmaz, istihaza olur.

Kaide: Fâsid kan ve fâsid temizlik, âdeti değiştirmez.
Mesela: Âdeti 5 gün olan kadın, 10 günden fazla, mesela 13 gün kan görse, âdeti olan 5 günden fazla olan 8 günü istihaza, yani özür olur, âdeti değişmez, yine 5gündür. Sahih temizliği 20 gün olan bu kadın, 13 gün kan görünce, sahih temizliğinin içine 8 gün fâsid kan karışmıştır. 20 günlük sahih temizlik, fâsid temizlik haline dönmüştür, âdeti yine 5 gün, temizliği de 20 gündür.

Bir kadın, genel olarak 10 günü geçmemek ve 3 günden az olmamak şartı ile, bir önceki âdetinin sayısına uygun kan görmezse âdeti değişir. Mesela, âdeti 6 iken, 7’ye, 8’e 9’a veya 10’a çıkarsa, yahut 5’e, 4’e veya 3’e inerse âdet sayısı değişir.

Âdeti 10 günden az olanlar:
Kaide: Âdeti 5 gün iken, sahih temizlikten sonra 6 veya 7 veya 8 veya 9 veya 10 gün kan gelse, sonra tekrar sahih temizlik görse, kan gördüğü günler yeni hayz olur. Yani önceki âdeti 5 gün iken, yeni âdeti kan gördüğü gün kadar olur.

Misaller:
1) 5 kan ve 25 temiz iken, âdet zamanında 3 gün kan gelse, âdet sayısı 5 iken 3 olur.

2) 5 kan ve 25 temiz iken 26 temiz 4 kan görse, âdeti değişerek 4 gün olur.

3) 5 kan ve 25 temiz iken, 6 kan olursa, 6 günden sonra 15 gün temizlik olursa, âdeti 6 güne, 7 kan olursa, âdeti 7 güne, 8 kan olursa, âdeti 8 güne, 9 kan olursa, âdeti 9 güne, 10 kan olursa, âdeti 10 güne çıkar. Yani on güne kadar kaç kan görülürse âdeti o kadar gün olur. Temizlik süresi de 25 ten 15’e düşer.

4) 5 kan ve 55 temiz iken, 5 kan, 64 temiz, 7 kan görse, 7’si hayzdır.

5) 6 kan, 24 temiz iken, 27 temiz, 9 kan görse ve 15 gün temiz olsa, 9 günün hepsi hayzdır.

Âdeti 10 günden fazla sürenler:
Kaide : Âdeti 10 günden fazla süren kadın, istihazalı yani özürlü demektir. Çünkü âdetin en fazla süresi 10 gündür. Hayzının kaç gün olduğunu tespit etmek için, bir önceki aydaki temizlik süresi ve âdet sayısını bilmek şarttır.

Misaller:
Âdeti 24 gün temiz, 6 gün kan iken,
1) 29 temiz, 12 kan görse, âdeti yine 6 gündür, son 6’sı istihazadır. Temizlik süresi 29 olur.

2) 30 temiz, 11 kan görse, âdeti yine 6 gündür, son 5’i istihazadır. Temizlik süresi 30 olur.

3) 21 temiz, 13 kan görse, âdeti yine 6 gündür, baştan 3, sondan 4 kanlı gün istihazadır.

4) 28 temiz, 12 kan görse, bunun 2 günü önceki âdet zamanına rastlar. 3’ten az olduğu için, ilk 6 günü hayz, geri kalan 6 günü istihaza olur. Temizlik süresi 28’e çıkar.

5) 29 temiz, 11 kan görse, âdeti değişmez, yine âdeti 6 gün olur. son 5 günü de istihazadır

6) 30 temiz, 13 kan görse, âdeti yine 6 gündür, son 7 günü de istihazadır.

7) 31 temiz, 2 kan, 3 gün temiz, 7 kan görse, önceki âdeti 6 gün olduğu için, 2kanlı, 3 temiz ve kanlı olan 7 günün 1. günü olmak üzere, âdeti yine 6 gündür. 7kanlı günün son 6’sı istihazadır. Yani toplam 12 günün ilk 6’sı hayz, son 6 günü ise istihazadır.

8) 33 temiz, 6 kan, 2 temiz, 3 kan görse, âdeti yine 6 gün olur. 3 kanlı gün istihazadır.

9) 34 temiz 7 kan, 1 temiz, 4 kan görse, âdeti yine 6 gündür, sonraki kanlar istihazadır.

10) 35 temiz, 2 kan, 3 temiz, 7 kan görse, 2 kanlı, 3 temiz ve kanlı olan 7 günün 1. günü olmak üzere, âdeti yine 6 gündür. Sondan 6 kanlı gün istihazadır.

11) 36 temiz, 7 kan, 2 temiz, 3 kan görse, âdeti yine 6 gün olur, sonraki kanlar istihazadır.

12) 37 temiz, 8 kan, 2 temiz, 4 kan görse, âdeti yine 6 gün olur, sonraki kanlar istihazadır.

10 günü aşanlarla ilgili farklı misaller:
5 gün kan, 25 gün temiz iken,
1) Yine 5 kan, 25 temiz iken, önceki âdet gününden başlayarak kan akıp 10 günü aşıp devam etse, önceki âdeti kadar 5 gün hayz, diğerleri istihaza olur. Çünkü kan, önceki âdet günlerine rastlamıştır. Kan hep akarsa, bu kanlı günlerin 25’i temiz, 5 günü hayz kabul edilir.

2) 26. gün kan görse, 27. gün temiz, sonra kan akıp 10 günü aşarak devam etse, önceki âdeti kadar 5 gün hayz, diğerleri istihaza olur. Çünkü önceki âdetinin ilk ve son günleri kanlıdır. Kan akmaya devam ederse, bu kanlı günlerin 25’i temiz, 5 günü hayz kabul edilir.

3-) 26, 27, 28. günleri kan görse, 29 ve 30. günü temiz olsa, sonra akıp, 10günü aşarak devam etse, önceki âdetinin ilk 3’ü hayzdır. Çünkü kanlı gün, hayzının üç gününe rastlamıştır. Sonra kan akmaya devam etse, kesilene kadar kanlı günlerin 25’i temiz, 3’ü hayz kabul edilir.

4) 26. gün kan, 27 ve 28. günler temiz, 29 ve 30. günleri kan görse, 31 ve 32.gün temiz olsa, sonra hep aksa, hayzı yine 5 gün olur. Çünkü, hayzın ilk ve son günleri [26 ve 30] kanlıdır. Kan böyle akmaya devam ederse, kanlı günlerin 25’i temiz, 5 hayz kabul edilir.

5) 26 ve27. günleri kan, 28 ve 29. günleri temiz, sonra 1 kan 5 gün temiz, sonra kan akmaya devam etse, âdeti değişmez, yine 5 gündür. Çünkü, hayzın ilk ve son günleri kanlıdır.

6) 26 ve 27. günleri temiz, 28, 29 ve 30. günleri kan görse, 5 temizlikten sonra hep akmaya devam etse, âdeti 3 gün olur. Hep böyle devam ederse, 27 günü temiz 3 günü hayz kabul edilir.

7) 26. gün kan, 27. gün temiz, 28. gün kan, 29. gün temiz ve 30. günden sonra akmaya devam etse, âdeti değişmez, ilk 5 günü hayz, ondan sonraki günler istihaza olur.

Âdeti 5 kan ve 55 gün temiz iken,
1) 5 kan, 15 temiz ve 11 kan görse, önceki âdeti içine kan rastlamaz. Âdetin sayısı değişmez. 11 günün ilk 5’i hayz, geri kalan 6 gün istihazadır. Temizlik de 15 güne iner.

2) 46 temiz, 11 kan görse, 11 günün son ikisi, önceki âdet zamanı içinde ise de, 3’ten az olduğundan, sadece âdet zamanı değişir. İlk 5 günü hayz, geri kalan 6’sı istihazadır.

3) 47 temiz, 12 kan görse, bu 12 kanın 8’i önceki temizlik ve 4’ü âdet günleri içindedir, âdeti 4 gün olur. Geri kalan 8 gün istihazadır.

4) 48 temiz, 12 kan görse, 12 günün 7’si temizlik ve 5’i önceki âdet içindedir, âdeti yine 5 gündür. İlk 7 günü görülen kan istihazadır.

5) 49 temiz, 11 kan görse, 11 günün 6’sı temizlik ve 5’i önceki âdet içindedir, âdeti yine 5 gündür. Kan görülen ilk 6 gün istihazadır.

6) 50 temiz, 11 kan görse, 51-55. gün arasındaki 5 gün ile son 1 gün yani 61. gün istihaza, önceki âdet zamanına rastlayan 56 dan 60. güne kadar olan [60. gün de dahil olmak üzere] 5 gün hayzdır.

7) 51 temiz, 12 kan görse, 12’nin 4’ü baştan, 3’ü sondan olmak üzere 7’si önceki temizlik zamanı ve 5’i de önceki âdet zamanı içindedir, âdeti yine 5 gündür.

8) 52 temiz, 11 kan görse, 11’ in 3’ü baştan, 3’ü sondan olmak üzere 6’sı önceki temizlik zamanı ve 5’i de önceki âdet zamanı içindedir, âdeti yine 5 gündür.

9) 53 temiz, 12 kan görse, 12’nin 2’si baştan, 5’i sondan olmak üzere 7’si önceki temizlik zamanı ve 5’i de önceki âdet zamanı içindedir, âdeti yine 5 gündür.

10) 55 temiz, 11 kan görse, ilk 5’i hayzdır, çünkü önceki âdeti 5 gün idi. 6’sı istihazadır. Âdetin yalnız zamanı değişir, sayısı değişmez. Temizlik yine 55 gün olur.

11) 54 temiz, 12 kan görse, yine hayz günü eski âdetine uygun olarak 55 günden sonra başlar, 5 gün hayz olur. Baştan 1, sondan 6 gün istihaza olur. Temizlik yine 55 gün olur.

12) 56 temiz, 11 kan görse, görülen kanın 4 günü, önceki âdet zamanına rastladığı için, ilk 4 gün yeni âdeti olur. Sondan 7 günü de istihazadır.

13) 48 temiz 11 kan görse, 4 günü önceki hayzının içinde olduğu için yeni âdeti 4gün olur. Baştan 7 gün istihazadır.

14) 59 temiz, 11 kan görse, ilk 5’i hayzdır, çünkü önceki âdeti 5 gün idi. 6’sı istihazadır.

15) 65 temiz, 13 kan görse, ilk 5’i hayzdır, çünkü önceki âdeti 5 gün idi. 8’i istihazadır.

16) 62 temiz, 12 kan görse, ilk 5’i hayzdır, çünkü önceki âdeti 5 gün idi. 7’si istihazadır.

17) 63 temiz, 14 kan görse, ilk 5’i hayzdır, çünkü önceki âdeti 5 gün idi. 9’u istihazadır.

18) 20 temiz, 13 kan görse, ilk 5’i hayzdır, çünkü önceki âdeti 5 gün idi. 8’i istihazadır. Temizlik de 20 güne iner. Âdetin yalnız zamanı değişir, sayısı değişmez. Temizlik de değişir.

19) 64 temiz, 11 kan görse, ilk 5’i hayzdır, çünkü önceki âdeti 5 gün idi. 6’sı istihazadır. Âdetin yalnız zamanı değişir. Sayısı değişmez. Temizliği de 55 iken 64 gün olur.

Yeni âdeti önceki âdetine rastlayanlar:

Kaide: On günden fazla kan görüp, 3 veya daha fazla kan günleri, önceki âdet günleri içinde bulunursa, yalnız bu günleri hayz olup, kalanı istihaza olur.
Mesela: 25 temiz, 5 kan iken, 26 temiz, 11 kan görse, ilk 4 günü hayz, son 7günü de istihaza olur.

Kaide: Yeni hayzı 10 günü aşarak istihaza olursa ve bunun 3 veya daha çok günü önceki âdeti olan günlerine rastlar ve önceki âdetinin kalan son kısmı yeni sahih temizliğe rastlarsa, âdeti olan günlere rastlayan günler, yeni âdeti olur.

Misaller:
1) 5 kan, 25 temiz iken, 18 temiz, 11 kan görse, bunun 3 günden fazlası, yani 4günü, önceki âdetine rastladığı için, âdeti 4 gün olur. Baştan ilk 7 günü istihazadır.

2) 6 kan 24 temiz iken, 18 temiz, 11 kan görse, 5 kan, 6 günlük önceki âdet zamanı içine rastladığı için yeni âdeti son 5 gün olur, ilk 6 günü istihazadır. Eğer, 11 yerine 12 kan görse, yeni âdeti, âdet zamanına rastlayan son 6 gündür. Kan süresi 10 günü geçtiği için ilk 6 kan istihazadır.

3) 5 kan, 25 temiz iken, 27 temiz, 12 kan görse, kanlı günlerden 3’ü âdetinin içine rastladığı için âdeti 3 güne iner. Sonraki 9 kanlı gün istihaza olur.

4) 6 kan, 25 temiz iken, 27 temiz, 12 kan görse, kanlı günlerden 4’ü önceki âdetinin içinde olduğu için yeni âdeti 4 güne iner. Sonraki 8 kanlı gün istihaza olur.

Önceki âdet zamanına rastlamayanlar:

Kaide: Önceki sayısından farklı olan sonraki kan günleri, 10 günden fazla olur ve bunun 3 veya daha fazla günü, önceki âdet günleri içinde bulunmazsa; âdetin zamanı değişir, sayısı değişmez, ilk görüldüğü günden başlar.

Misaller:
1) 24 temiz, 5 kan iken, 27 temiz, 11 kan görse, önceki âdetine 2 gün rastladığı için âdeti yine 5 gündür, temizlik süresi de 27’ye çıkar. 11 kanın ilk 5’i âdet, 6’sı istihazadır.

2) 5 kan, 20 temiz iken, 23 temiz, 12 kan görse, bunun 2’si önceki âdet zamanına rastlar. Bu da, 3’ten az olduğu için, ilk 5’i hayz, 7’si istihaza olur. Temizlik de 23’e çıkar.

3) Âdeti 25 temiz 5 hayız olan bir kadın, 28 temiz 12 kan görse, yani, âdet zamanının baştan 3 gününde görmeyip, sonra 12 gün görse; ilk görülen günden başlayarak hayzı yine 5 gün olup, temizlik süresi değişmiş olur.

4) 35 temiz, 5 kan iken, 38 temiz, 12 kan görse, âdeti yine 5 gündür. Temizlik 38’e çıkar.

Kızlarda Hayzın Başlaması
1) Bir kız, 3 kan, 15 temiz, 1 kan, 1 temiz, 3 kan görse, kan görülen ilk 3 gün ile, son 3 kanlı gün, 2 ayrı hayz olur. Çünkü, âdeti 3 gün olacağından, ikinci hayz, aradaki 1 kandan başlamaz. Bu 1 gün istihaza olur.

2) Bir kız, 3 kan, 1 temiz, 1 kan, 2 temiz, 1 kan, 1 temiz, 1 kan görse, bu 10 günün hepsi hayz olur. Eğer onuncu günden sonra, mesela 12. gün kan görse, bu kızın hayzı ilk gördüğü 3 gün olur, diğer günler istihaza olur. Eğer ilk gördüğü kan 5olsaydı, âdeti 5 gün olurdu.

3) Bir kız, ilk defa, 1 kan, 8 temiz ve 1 kan görse, 10 günün hepsi hayz olur. Fakat, 1 kan, 9 temiz ve 1 kan görse, hiçbiri hayz olmaz. Kan görülen iki gün istihaza olur. Çünkü, onuncu günden sonra görülen kandan önceki temizlik günleri, hayz sayılmaz.

İstimrarlı Haller

Kızda istimrar 4 türlü olur:

1) Kaide: İlk görülen kan, akmaya devam ederse, yani hiç kesilmeden günde bir damla olsun akarsa, ilk 10 gün hayz, sonra 20 gün temiz kabul edilir.

2) Kaide: Kız, sahih kan ve sahih temizlikten sonra, herhangi bir zaman kan kesilmeden akarsa, bu kız, âdeti belli olan kadın olur.
Misaller:
a) Bir kızın âdeti 5 kan, 40 temiz iken, kan kesilmeden aksa, 5 günü hayz, 40günü istihaza kabul edilir. Kan kesilene kadar böyle devam eder, yani kanlı günlerin 5’i hayz, 40’ı istihaza olur.

b) Bir kızın âdeti, 7 kan, 20 temiz iken, yine 7 kan ve 20 temiz olsa, sonra kan akmaya devam etse, bu kanlı günlerin 20’si istihaza, 7’si hayz kabul edilir.

c) Bir kızın âdeti, 3 kan 27 temiz iken, tekrar âdeti görmeye başlayınca kan kesilmeden hep aksa, kan 11 gün akınca, hemen gusledip namaz kılar. Kan kesilene kadar, kanlı günlerin 3’ü hayz, 27’si istihaza olur.

3) Kaide: Fâsid kan ve fâsid temizlik görse, ikisi de âdet kabul edilmez. Bu da iki türlü olur:
a) Temizlik 15 günden az olduğu için fâsid ise:
İlk görülen kan hep akmış gibi kabul edilir. Mesela, 11 kan ve 14 gün temiz olsa, sonra kesilmeden aksa, birinci kan, 10 günü aştığı için fâsiddir. 11. ve istimrarın ilk 5 kan günleri temizlik günleri olup, bu 5. günden sonra, kanlı günlerin 10 günü hayz, 20 günü temiz kabul edilerek devam eder. Açıklama: Bir ay, genel olarak 30 gün kabul edilir. 30 günün 10 günü hayz olunca, 20 günü de temiz, yani istihazadır. Kan kesilinceye kadar böyle devam eder.

b) Temizlik tam olup, kanlı gün karıştığı için fâsid ise:
Böyle Fâsid temizlik ile kan günleri toplamı 30’u geçmezse, yine ilk kan akmaya başlamış gibi kabul edilir. 11 kan ve 15 gün temizlikten sonra kesilmeden kan akarsa, 16 günün ilk günü kanlı olduğu için, 15 temiz gün ve 1 kanlı gün fâsid temizlik kabul edilir. Kan akmaya devam ederse, 10 günü hayz, 20 günü istihaza kabul edilir.Kanlı günlerle temiz olan günlerin toplamı 30’u aşar ise, ilk 10 gün hayz olup, sonra istimrara kadar olan günlerin hepsi temiz kabul edilip, istimrardan sonra 10 gün hayz, 20 gün temiz olarak devam eder. Mesela: 12kan, sonra 20 gün temizlik, sonra kan akmaya devam ederse, bu kanlı günlerin 10 günü hayz, 20 günü istihaza kabul edilir.

4) Kaide: Sahih kan ve fâsid temizlik görse, sahih kan günleri âdet olur. Sonra 30 güne kadar temizlik kabul edilir.
Mesela: 5 kan ve 14 gün temizlikten sonra akmaya devam ederse, ilk 5 kan ve bundan sonra 25 gün temiz olur. Bu 25 günü tamamlamak için, istimrarın ilk 11günü temiz kabul edilir. Bundan sonra, 5 günü hayz, 25 günü temiz olarak devam eder.

[Dadaloglu]

Nifas kanları

Nifas, doğumdan sonra gelen kan demektir. Elleri, ayakları, başı belli olan düşükte gelen kan da nifastır. Nifas zamanının azı yoktur. Kan kesildiği zaman, gusledip namaza başlar. Ama, önceki nifas âdeti kadar gün geçmeden, cima edemez. En çok zamanı 40 gündür. 40 gün tamam olunca, kan kesilmese de, gusledip, namaza başlar. 40 günden sonra gelen kan, istihaza olur. O halde nifas gününü de ezberlemek ve Özel günler defteri’ne de yazmak gerekir.

Ramazanda, imsak vaktinden sonra, hayzdan veya nifastan kesilen o gün yiyip içmez. Fakat, o günü kaza eder. Hayz ve nifas sahurdan sonra başlarsa, ikindiden sonra da olsa, o gün yiyip içer.

Düşükte parmağı, ağzı veya burnu belli olursa, bütün çocuk doğurmuş gibi olur. Hiçbir yeri belli değilse, nifas olmaz. Fakat kan, 3 gün veya daha fazla akarsa ve hayzdan kesileli 15 gün veya daha çok olmuşsa, hayz olur. Eğer 3 günden az ise veya daha hayz kesileli 15 gün olmamış ise, hayz değil, istihazadır. Namazını kılar, orucunu tutar. Vaty için gusül gerekmez.

Hayzın 10 günü veya nifasın 40 günü içinde, bir iki gün kan gelmese, kesildi sanıp, gusledip oruç tutsa, sonra yine süresi içinde kan gelse, hayz veya nifas olacağı için, o oruçları kaza eder. Kesilince yine gusleder. 3 veya daha fazla kan gelip, âdetinden önce kesilse, gusledip namazını kılar. Ancak âdeti geçmedikçe vaty caiz olmaz. Nifas da böyledir.

Eğer âdetten fazla kesilse, ama 10 günde veya daha az günde kesilse, hayzdır. Eğer, kan, on günü aşsa, âdetinden ilerisi hayz olmaz, o günlerdeki namazları kaza eder. Nifasın 40 günü de hayzın 10 günü gibidir.

Bir örnek verelim:
Doğumdan sonra 5 gün kan gelip kesilse, 30 gün temiz kaldıktan sonra 5 gün daha kan gelse, aradaki 30 gün kan akmış sayılır. 40 günün tamamı nifas olur. 5 kan ve 30 temiz günden sonra 10 gün daha kan gelse, 40 günü geçen 5 kanlı gün istihaza olur.

Düşükte nifas
Sual: S. Ebediyye’de, (Elleri, ayakları, başı belli olan düşükte gelen kan da nifastır) deniyor. Bu durum, kendiliğinden olan düşüklere mahsus mudur, yoksa kendimiz hoplayarak, zıplayarak veya ilaçla düşürsek yine aynı hükümde midir?
CEVAP
Evet, aynı hükme girer. Kendi elimizle olmuş veya olmamış fark etmez. Düşüğün elleri, ayakları, başı belli ise nifas olur. Kürtajdan sonra gelen kan, istihazadır.

Hayzda da durum aynıdır. Hayzı ilaçla geciktirsek, sonra kan gelse yine hayız olur. Tersi de böyledir, yani temiz bir kadın, en az 15 gün temiz geçtikten sonra, ilaç sebebiyle hayz olsa yine, gelen kan hayız olur.

Doğum yaparken
Sual: Doğum esnasında akıntılar oluyor. Bu akıntılar nifas sayılır mı? Nifas çocuk doğduktan sonra mı başlar? Bir de doğumdan sonra hiç kan gelmese, yine gusül gerekir mi?
CEVAP
Çocuğun yarısından çoğu çıkınca nifas başlar. Daha önceki kanlar nifastan sayılmaz. Özür sayılır. O akıntılar varken de namaz kılabilir.

Doğum yaptığı halde, kan görmemiş olan kadının, gusletmesi İmameyn’e göre gerekmez. İmam-ı a’zama göre ise, gusletmesi gerekir. Âlimlerin çoğu da, bu hükmü esas almışlardır.(Hindiye)

[Dadaloglu]

Maliki’de Hayz ve Nifas

1- Hayzın en azı yoktur. Bir damla gelse de hayz kabul edilir. En fazlası ise 15 gündür. 15 günden fazla gelirse istihaza [özür] olur. [Hanefi’de hayzın en azı 3, en fazlası 10 gündür. Bundan azı veya çoğu istihazadır. Maliki’yi taklit eden kadın, Hanefi’ye göre istihaza olup da, Maliki’ye göre hayz olan günlerde namaz kılmaz, istihaza olan bu günleri daha sonra kaza eder. Mesela Hanefi’de bir kadının âdeti 5 gün iken, 8., 12. ve 14. günleri kan görse, Hanefi’ye göre, âdeti yine 5’tir, kan görülen 8., 12. ve 14. günleri istihazadır. Maliki’de ise, âdetinin en çoğunun üç gün fazlası geçerli olur. Yani, âdeti 5 gün olduğu için adeti 8 güne çıkmış olur, diğer günler istihaza olur.]

2- İkinci hayzın olabilmesi için, aradan en az 15 gün geçmesi gerekir. 15 gün geçmeden kan gelirse, bu hayz değildir, istihazadır. Gusletmeden namaz kılınır. [Hanefi’de de böyledir.]

3- Ayiseden [70 yaşından sonra] gelen kan hayz değil, istihazadır. [Hanefi’de ayise yaşı 55, Maliki’yi taklit eden kadın, bu günlerde kan gelirse, namaz kılmaz; ama kesilince kaza eder.]

4- Hamileden ve doğumdan önce gelen kan hayzdır. [Hanefi’de istihazadır. Maliki’yi taklit eden kadın, bu kanlı günlerde, orucunu tutar fakat namaz kılmaz. Namazını daha sonra kaza eder.]

5- Sezaryenle, yani karın yarılarak çocuk alınınca gelen kan nifas olmaz. [Hanefi’de nifas olur. Maliki’yi taklit eden Hanefi, burada kendi mezhebi olan Hanefi’ye uyar.]

6- Nifasta kan gelen günlerin toplamının azami süresi 60 gündür. [Hanefi’de, nifasın başlangıcından 40 güne kadar geçen temiz ve kanlı günlerin toplamıdır. Maliki’yi taklit eden, nifas âdetinden sonrasını veya nifas âdeti yoksa, 40 günden sonrasını kaza eder.]

7- Nifas görürken, 15 gün hiç kan gelmese, artık temizlenmiş olur. Bu 15 günlük temizlikten sonra tekrar kan gelirse, bu kan nifas değil, hayz kanıdır. [Hanefi’de ise 40 güne kadar nifastır.]

8- Nifasta 15 gün geçmeden yine kan gelirse nifas kanı olur. 15 gün geçtikten sonra gelirse hayz olur. Nifas kanları arasında 15 veya daha fazla temizlik olursa, artık nifas bitmiş demektir, 60 günü beklemek gerekmez. 15 veya daha sonra kan gelirse bu nifas değil, hayz kanı olur.

9- Hayz veya nifaslı kadının göbekle diz arasına çıplak olarak dokunmak caiz değildir.

10- Maliki’de, âdetinden en çoğunun, üç gün fazlası hayz olur. Daha çoğu ve 15 günden fazlası istihaza olur. (S. Ebediyye)

Yani bir kadının âdeti inip çıksa ve en çoğu 9 gün olsa, son ay 14 gün kan görse, Maliki’ye göre, bunun ancak, 9 + 3 = 12 günü hayz, diğer iki kanlı gün istihaza olur. Hanefi’ye göre ise, hayzı yine 9 gün olur, diğer kanlı günler istihaza olur. Eğer kesilmeden 15 gün devam etse, Maliki’ye göre, yine 12 günü hayz, geri kalanı istihaza olur. Maliki’yi taklit eden kadın, âdeti olan 9 günden sonra kılamadığı namazları kaza eder.

Mâlikî’ye göre hayz
Sual: Mâlikî’yi taklit eden bir Hanefî’nin hayzının en çoğu 6 iken şimdi şöyle olmuştur:
1. ay: 18 temiz 5 kan,
2. ay: 15 temiz 12 kan,
3. ay: 19 temiz 14 kan,
4. ay: 25 temiz 15 kan,
5. ay: 40 temiz 8 kan,
6. ay: 25 temiz 11 kan.
Hangi günleri hayzdır?
CEVAP
1- Birinci aydaki âdet normaldir.

2- İkinci aydaki kan durumu 10 günü geçtiği için istihaza var demektir. Hanefî’ye göre, kanlı günler önceki âdete 5 gün rastladığından yalnız rastlayan bu günler hayz olur. 12 kanlı günün ilk 3 günü istihaza, 5 günü hayz, sonraki 4 kanlı gün yine istihaza olur. Temizlik gün sayısı değişmez. Hayzının en çoğu 6 gün olduğuna göre, ikinci ayda Mâlikî’ye göre hayzı 6 + 3 = 9 gün olur. Hayzının en çoğu da 9 güne çıkmış olur. 11. gün kan gelince istihaza olduğu anlaşılır, rastlayan yani yeni âdeti olan 5 günden önceki 3 gün ile sonraki 2 günü kaza eder.

3- Üçüncü aydaki kanlı günler yine 10 günü aştığından istihaza var demektir. İstihaza olunca, istihaza olmayan son aydaki durum esas alınır. Hanefî’ye göre, 14 kanlı günün önceki âdete rastlayan ilk 4 günü hayz olur. Geri kalan 10 gün istihaza olur. Mâlikî’ye göre ise, ikinci aydaki hayzı, hayzının en çoğu 9 gün olduğuna göre, en fazla 9 + 3 = 12 gün olur. Son 2 günü istihaza olur. 12. gün sonunda gusletmek gerekir. Hanefi’ye göre, ilk 4 hayzdan sonra kılınmayan 8günlük namaz kaza edilir.

4- Dördüncü aydaki kanlı günler 10 günü aştığı için istihaza var demektir. İstihaza olduğu için yine birinci aydaki âdet esas alınıp ona göre hesap yapılır. Hanefi’ye göre, önceki âdete rastlayan kanlı gün olmadığından önceki âdet günü esas alınır. Hayzı 5 gün olur. Mâlikî’ye göre ise en çok görülen hayz 12 gün olduğundan, 12 + 3 = 15 güne kadar gelenler hayz olur. 15. gün bitiminde gusledilir. Hanefî’ye göre, kılınmayan 10 günlük namaz kaza edilir.

5- Beşinci ayda istihaza olmadığı için geçerli olan ilk hayz dikkate alınmaz. Hanefî’ye göre, hayzı 8 güne, temizlik de 40 güne çıkmış olur. Malikî’de de hayzı 8 gün olur.

6- Altıncı aydaki kanlı günler 10 günü aştığı için yine istihaza var demektir. Beşinci aydaki geçerli hayz esas alınır. Hayzı 8 gün, son 3 günü de istihaza olur. Mâlikî’ye göre ise, 11 güne kadar hayz sayılacağı için, 11. günün sonunda gusledip 8 günden sonra kılmadığı 3 günü kaza eder.

Mâlikî’de hayzın değişmesi
Sual: Mâlikî’yi taklit eden bir Hanefî’nin hayzının en çoğu 8 iken şimdi şöyle olmuştur:
1. ay: 45 temiz 3 kan,
2. ay: 38 temiz 13 kan,
3. ay: 43 temiz 14 kan,
4. ay: 70 temiz 4 kan,
5. ay: 49 temiz 15 kan,
6. ay: 15 temiz 11 kan.
Hangi günleri hayzdır?
CEVAP
1- Birinci aydaki âdet normaldir.

2- İkinci aydaki hayz durumu 10 günü geçtiği için istihaza var demektir. Hanefî’ye göre, kanlı günler önceki âdete 3 gün rastladığından yalnız rastlayan bu günler hayz olur. 13 kanlı günün, ilk 7 günü istihaza, önceki âdete rastlayan 3gün hayz, son 3 gün de yine istihazadır. Mâlikî’ye göre ise, en çok görülen hayz 8 olduğundan, 8 + 3 = 11 güne kadar gelenler hayz olur. 11. gün sonunda gusledip kılınmayan ilk 7 günlük ve 3 gün hayzdan sonraki 1 günlük namaz kaza edilir. Son iki günü her iki mezhepte de istihaza olduğu için zaten namaz kılınır.

3- Üçüncü aydaki kanlı günler yine 10 günü aştığından istihaza vardır.
İstihaza olunca, istihaza olmayan en son aydaki durum esas alınır. Örnekte birinci ay esas alınır. Hanefî’ye göre, 14 kanlı günün ilk 2 günü istihaza, 3 gün önceki âdete rastladığından hayz, sonraki 9 gün de yine istihazadır. Mâlikî’ye göre ise en çok görülen hayz bir önceki ayda 8 + 3 = 11 idi. Bu ay ise 11 + 3 = 14olduğundan, 14. gün sonunda gusleder. Hanefî’ye göre, kılınmayan ilk 2 günlük ve 3 hayzdan sonraki 9 günlük namaz kaza edilir.

4- Dördüncü ayda istihaza olmadığı için geçerli olan ilk hayz dikkate alınmaz. Hanefî’ye göre, hayzı 4 güne, temizlik de 70 güne çıkmış olur.

5- Beşinci ayda kanlı günler 10 günü aştığı için yine istihaza vardır. İstihaza olduğu için bir önceki aydaki âdet esas alınıp ona göre hesap yapılır. Bir önceki aydaki geçerli âdeti 4 gündü. Hanefî’ye göre önceki âdete rastlayan kanlı gün olmadığından önceki âdet günü esas alınır. 49 temiz 4 hayz, geri kalan 11 gün istihaza olur. Mâlikî’ye göre ise en çok görülen hayz bir önceki ayda 11 + 3 = 14idi. Bu ayda ise 14 + 3 = 17 olup bu sayı 15’i geçtiği için artık hayz 15 kabul edilir. 15. günün bitiminde gusledip kılınmayan 11 günlük namaz kaza edilir.

6- Altıncı aydaki kanlı günler 10 günü aştığı için yine istihaza vardır. Dördüncü aydaki geçerli hayz esas alınır. Hanefî’ye göre, 11 kanlı günün ilk 4 günü hayz, kalan 7 günü de istihaza olur. Mâlikî’ye göre ise, 11. gün dolunca gusledip, kılınmayan 7 günlük namaz kaza edilir.

[Dadaloglu]

Şafii’de Hayz ve Nifas

1- Hayzın en azı 1 gün, en fazlası ise 15 gündür. 15 günden fazla gelirse istihaza [özür] olur.

2- Temizlik süresi 15 gündür. 15 gün geçmeden kan gelirse, bu hayz değildir, istihazadır.

3- 9 yaşından küçük kız ve ayiseden [60 yaşından sonra] gelen kan hayz olmaz, özür olur.

4- Nifasın azami süresi 60 gündür. Azı için bir sınır yoktur. Hamileden gelen kan hayzdır.

5- Nifas kanamaları arasındaki temizlik günleri 15 günden az olursa nifas sayılır. Nifas kanları arasında 15 veya daha fazla temizlik olursa, artık nifas bitmiş demektir. 60 günü beklemek gerekmez. 15 veya daha sonra kan gelirse bu nifas değil, hayz kanı olur.

6- Hayz veya nifas sona erince, gusletmeden önce vaty haramdır. [Hanefi’de caizdir.]

7- Hayz veya nifaslı kadının göbek ile diz arasına çıplak olarak dokunmak caiz değildir.

[Dadaloglu]

Hanbeli’de Hayz ve Nifas

1- Hayzın en azı 1 gün, en fazlası ise 15 gündür. 15 günden fazla gelirse istihaza [özür] olur.

2- İkinci hayzın olabilmesi için, aradan en az 13 gün geçmesi gerekir. 13 gün geçmeden kan gelirse, bu hayz değildir, istihazadır.

3- 9 yaşından küçük kız ve ayiseden [50 yaşından sonra] gelen kan hayz olmaz, özür olur.

4- Hamileden gelen kan, hayz değil, istihazadır.

5- İstihazalı kadınla vaty haramdır. Diğer üç mezhepte caizdir. Nifaslı kadının kırkı çıkmadıkça temizlense bile vaty caiz olmaz. Diğer üç mezhepte caizdir. Hayz bittikten sonra, gusletmeden vaty üç mezhepte caiz değildir. Hanefi’de caizdir. Hayzlı ve nifaslı kadının, avret yeri hariç, göbek ile diz arasına dokunmak Hanbeli’de caiz, Şafii ve Maliki’de caiz değil. Hanefi’de ise İmam-ı a’zama göre caiz değil, İmam-ı Muhammed’e göre caiz, fetva da böyledir.

6- Nifasın azami süresi Hanefi’deki gibi 40 gündür. Azı için bir sınır yoktur.

7- Nifas görürken, kan gelmediği günler, temizdir, guslederek her ibadetini yapar. Kan geldiği günler namazını, orucunu bırakır. 40 güne kadar böyle devam eder.

[Dadaloglu]

Hayzla ilgili sual ve cevaplar

Sual 1: Bir kadın, gece temiz yatıp, uyanınca, çamaşırında kan görse, hayzı ne zaman başlar?
CEVAP
Gördüğü andan itibaren hayzı başlamış sayılır. İsterse hayzı gece başlamış olsun fark etmez. Mesela, gece yatsıyı kılmadan yatıp, güneş doğduktan sonra uyansa, hayzı gece başlamış olsa bile, o günün yatsı ve sabah namazını, temizlenince kaza etmesi gerekir. Çünkü hayzı güneş doğduktan sonra başlamış sayılıyor.

Sual 2: Hayzlı iken yatıp, uyanınca temiz olduğunu gören bir kadının, hayzı ne zaman bitmiş olur?
CEVAP
Yatarken bitmiş olur. Yatsı namazını kılmadan önce yatıp, sabah namazı vaktinde uyansa, yatarken, hayzı bitmiş sayılacağı için, yatsı namazını kaza etmesi gerekir.

Sual 3: Ramazanı tam tutabilmek ve haccı zamanında yapabilmek için ilaç almak caiz mi?
CEVAP
Caizdir. Ama geciktirmek lazım değildir.

Sual 4: Hayzlı bir kadın rüyada ihtilam olursa yıkanması gerekir mi?
CEVAP
Yıkanması gerekmez, ama yıkanırsa iyi olur. Hayzı bitince tekrar yıkanır.

Sual 5: Hayzlı La ilahe illa ente sübhaneke inni küntü minezzalimin âyetini okuyabilir mi?
CEVAP
Bu âyeti tesbih niyeti ile okur.

Sual 6: Hayzlı iken, İhlas, Felak ve Nas suresi okunabilir mi?
CEVAP
Okunamaz.

Sual 7: Cünüp bulunan eve rahmet melekleri girmez. Hayzlı bulunan eve de girmez mi?
CEVAP
Hayzlı bulunan eve girer. Hayzı bitince yıkanmazsa, o zaman girmez.

Sual 8: Prezervatif kullanarak veya bez sararak hayz halinde cima haram mıdır?
CEVAP
Evet haramdır.

Sual 9: Hayz halinde cima haramdır. Bu haramın cezası nedir?
CEVAP
Hanefi mezhebinde ceza gerekmez. Sadece tevbe ve istigfar gerekir.

Sual 10: Bir kadın, hayz veya nifas sebebiyle kılamadığı namazları, kaza etse caiz midir?
CEVAP
Mekruhtur. Abdeste başın tamamını mesh etmek sünnet iken, başı yıkamak mekruh olduğu gibi, hayzlı iken kılamadığı namazları kaza etmek de mekruh olur. (Bahr)

Sual 11: Akşama 5 dakika kala hayzım kesilse, yıkanıp ikindiyi kılamasam kaza gerekir mi?
CEVAP
Evet kaza etmek farzdır.

Sual 12: Hayzlı kadın, okunan mukabeleyi dinleyebilir mi?
CEVAP
Evlerde okunanı dinleyebilir. Camidekini dinleyemez. Çünkü camiye giremez.

Sual 13: Öğle namazının çıkmasına yarım saat varken hayzı başlayan kadın, öğleyi kılmamışsa, o namazı kaza etmesi gerekir mi?
CEVAP
Bir namazın vakti çıkmadan önce hayz gören, bu namazı kaza etmez. Çünkü namazın farz olması, vaktinin sonunda temiz olmaya bağlıdır.

Sual 14: (Kuşluk namazına devam eden şehit olarak ölür) buyurulduğu için, kuşluk kılıyorum. Dün kuşluk kılarken hayz oldum. Temizlenince bu namazı kaza etmem gerekir mi?
CEVAP
Kuşluk da, vaktin sünnetleri gibi nafiledir. Kuşluk veya sünnet kılarken hayz olan kadının, bu namazları kaza etmesi vaciptir. Ama vaktin farzını kılarken, hayz olsa kaza etmez.