Antikçaðlardan beri Ege kýyýlarýnda yaþayanlar, bu bölgede çok bulunan sakýz (mastika) aðacýnýn reçinesini çiðniyor, bunun diþlerin temizlenmesine ve nefes kokularýnýn güzelleþmesine yaradýðýný biliyorlardý. Günümüzde çiklet diye bilinen bir tür sakýzý ilk çiðneyenler ise Meksika yerlileriydiler.

Yerel bir aðacýn özünü çýkartýyorlar, bir kapta kaynatýyorlar ve güneþte kurumaya býrakýyorlardý. Sertleþen bu 'chickle' (çikýl) adýný verdikleri beyaz özü ise çiðniyorlardý. Kokusu ve lezzeti olmayan bu ilk sakýzýn günümüz sakýzlarý ile çok bir benzerliði yoktu.

Sakýzýn hammaddesi ABD'ye ilk olarak Lopez de Sanna adlý bir Meksikalý general tarafýndan getirildi. Thomas Adam isimli bir müteþebbis bu sakýz hammaddesini önce kimyasal yolla ucuz sentetik lastik elde etmek için kullandý. Bunda baþarýlý olamayýnca sakýzý sert þekerleme ile kapladý.

Bu þekilde güzel lezzet ve koku da kazandýrdýðý ilk ticari sakýzlarý minik toplar halinde piyasaya sundu. Daha sonra da ince düzgün plakalar þeklinde satýþa çýkardýðý sakýzlar için yaptýðý yoðun tanýtým kampanyasý sonunda iþler ummadýðý kadar iyi gitti.

Bu,bilimsel bir baþarýsýzlýðýn bir baþka baþarýyý yaratabileceðinin güzel bir örneðiydi. Bugün dünyada üretilen bütün sakýzlarda hemen hemen ayný maddeler kullanýlýr: Sakýzýn ana maddesine ilaveten baþta þeker olmak üzere tatlandýrýcýlar ile lezzet ve koku veren katký maddeleri. Bunlarýn miktarlarý ve oranlarý sakýzýn tipine göre deðiþir.

Örneðin kocaman balon yapýlabilen sakýzlarda ana madde daha fazladýr. Genellikle toplum içinde sürekli çiklet çiðneyenlerin bu davranýþlarý görgüsüzlük hatta saygýsýzlýk ifadesi olarak kabul edilir.
Sakýz aleyhtarlarýndan öðretmenler çocuklarýn sýnýfta konsantrasyonunu bozduðunu, anne ve babalar sakýzý yutarsa sindirim sisteminin bloke olacaðýný, doktorlar da aþýrý sakýz çiðnemenin tükürük bezlerini kurutabileceðini ileri sürerler. Ancak yapýlan araþtýrmalar sonucunda çiklet çiðnemenin diþ saðlýðý açýsýndan faydalý olduðu tespit edilmiþtir.

Aðzýmýzdaki tükürük salgýsý diþlere dayanýklýlýk saðlayan kalsiyum maddesini temin etmektedir. Çiklet çiðneyen bir insanýn aðzý daha fazla tükürük salgýladýðýndan diþlerin dayanýklýlýðýnýn artmasýna neden olmaktadýr. Örneðin ballý bir dilim ekmek yenildiðinde aðýzda oluþan asit iki saat süre ile etkisini korur.

Eðer yedikten sonra çiklet çiðnenmeye baþlanýrsa, bu asitli ortam 20 dakika gibi kýsa bir sürede yok olmaktadýr. Çiklet çiðnerken aðýzdaki kaslarýn hareketleri insanýn iþtahýný ve sigara içme arzusunu da frenler, konsantrasyonunu arttýrýr, gerilimini azaltýr, sinir ve kaslarýný gevþetir. Ýþte bu nedenlerle ABD Silahlý Kuvvetlerinde Birinci Dünya Savaþý'ndan itibaren tüm savaþlarda yiyecek ve su ile beraber askerlere çiklet de daðýtýlmýþtýr.

Peki sakýzý yuttuðumuzda midemizde yedi yýl kaldýðý doðru mudur? Sakýz bir gýda maddesi deðildir. Bu nedenle midemiz bu tür þeyleri sindiremez ama bu onlarýn midemizde devamlý olarak kalacaklarý anlamýna gelmez. Sindirilemeseler bile midenin asit yoðunluklu sývý ortamýndan diðer sindirilemeyen þeylerle birlikte, baðýrsaklar yoluyla vücudu terk ederler.



alýntý