Kleopatra, Konfüçyüs, Einstein, Edison, Ts'ai Lun. Bütün bu kiþilerin içinde insanlýk tarihinin geliþimine en büyük faydasý olan kimdir dersek, herhalde Ts'ai Lun demezsiniz. Ama O'dur. Ts'ai Lun günümüzden yaklaþýk 2000 yýl önce Çin'de yaþayan bir memurdu ve MS 105 yýlýnda bugünkü kullanýlan hali ile kaðýdý icat etti.

Dutaðacý kabuðu, kenevir ve kumaþ paçavralarýný suyla karýþtýrarak ezdi, lapa haline getirdi, presleyerek suyunu çýkardý ve bu ince tabakayý kurumasý için güneþin altýnda ipe astý. Aslýnda insanlar MÖ 3500 yýllarýnda bile üzerine yazý yazabilecek çeþitli þeyler kullanýyorlardý. Kaðýdýn icadý sonraki devirlerde Çinlileri dünyanýn en geliþmiþ kültürünün sahibi yaptý.

Þaþýrtýcýdýr ki, Orta Asya'ya 751, Baðdat'a ise 793 yýlýnda ulaþan Ts'ai Lun'un kaðýt yapma metodu, Avrupa'ya 1000 yýlda gelemedi. Avrupa'da ilk kaðýt ancak 1151 yýlýnda Ýspanya'da yapýlabildi. Özellikle matbaanýn icadý ile birlikte kaðýda olan ihtiyaç gittikçe büyüdü. Yeterli hammadde bulmakta zorlanýldý. Ayrýca bu þekilde kaðýt imalatý çok zaman alýyordu ve dünyanýn bir çözüme ihtiyacý vardý. Kesin tarih bilinmiyor ama yaklaþýk

18. yüzyýlýn baþlarýnda Fransýz bilimci Rene-Antonie Ferchault de Reaumur ormanda aðaçlarýn arasýnda yürürken bir yaban arýsý kovaný gördü. Yaban arýlarý evlerinde olmadýðýndan durup kovaný incelemeye baþladý. Birden kovanýn kaðýttan yapýlmýþ olduðunu gördü. Peki onlar paçavra kullanmadan kovaný nasýl yapýyorlardý? Sadece paçavra deðil, kimyasallar, ateþ ve karýþtýrma tanklarýný da kullanmýyorlardý.

Arýlar insanlarýn bilmediði neyi biliyorlardý ? Aslýnda her þey çok basitti. Kýsa bir gözlem sonucunda gördü ki, yaban arýlarý ince dallarý veya çürümüþ kütükleri kemirir gibi aðýzlarýna alýyorlar, burada mide sývýlarý ve salyalarý ile karýþtýrýyorlar ve kovanlarýný yapmada kullanýyorlardý. Reaumur arýlarýn sindirim sistemini de inceleyerek buluþunu 1719 yýlýnda Fransýz Kraliyet Akademisi'ne sundu.

Ýlk kaðýt makinesi 1798 yýlýnda yapýldý. Ancak bu geniþ bir kayýþýn dönerek fýçýdaki lapayý aldýðý ve ince kaðýt haline getirdiði, her dönüþte tek bir kaðýt yapabilen basit bir makine idi. Silindirli makine çok geçmeden 1809 yýlýnda John Dickinson tarafýndan icat edildi. Günümüzde kaðýt üretimi yüksek teknoloji ile ve tam otomatik olarak yapýlabilmektedir ama iþlemin aslý esas olarak deðiþmemiþtir.

Kaðýtlarýn arasýndaki kalite farkýný kullanýlan lifin türü, lapanýn hazýrlanýþý, içine katýlan malzemeler, kimyasal veya mekanik metotlar belirler. Her ne kadar liflerin elde edilmesinde aðaçlar ana kaynak ise de özellik taþýyan kaðýtlarýn yapýlmasýnda günümüzde sentetik lifler de kullanýlmaktadýr.


alýntý