Kaç tane burun deliðimiz vardýr?



Dört..... Ýki tane görebildiðimiz, iki tane de göremediðimiz.

Bu keþif balýklarýn nasýl nefes aldýðýnýn gözlemlenmesi sonucunda ortaya çýktý. Balýklar oksijenlerini sudan alýr. Çoðunun iki çift burun deliði vardýr, ön yüzdeki bir çift suyun giriþi, bir çift “egzoz borusu” da suyun çýkýþý içindir.

Asýl soru þu: Eðer insanlar balýktan evrimleþtiyse, diðer iki burun deliði nereye gitti?

Cevabý da þu: Kafanýn içine girerek choanne (Yunanca “huniler”) denilen iç burun delikleri haline geldiler. Bunlar boðaza baðlanýr ve burundan nefes alabilmemizi saðlarlar.

Bunu yapabilmek için bir þekilde diþler arasýndan geriye doðru çalýþmak zorundaydýlar. Bu kulaða pek mümkün gibi gelmiyor, ama Çinli ve Ýsveçli bilimciler yakýn zamanlarda bu sürecin yarýsýna kadar olan aþamayý gösteren Kenichthys campbelli adýnda bir balýk -395 milyon yýllýk bir fosil- buldular. Buy balýðýn ön diþleri arasýnda burun deliðine benzer iki tane delik var.

Kenichthys campbelli, kara hayvanlarýnýn doðrudan atasýdýr, hem havada hem suda nefes alabilir. Bir çift burun deliði, timsahýnki gibi sudan dýþarý çýkarken, diðer çift burun deliði sýð yerlerde uzanýp yemek yemesini saðlardý.

Diþler arasýndaki benzer bir boþluk insan embriyosunun ilk zamanlarýnda da görülebilir. Eðer bu boþluk birleþemezse yarýk bir damak ortaya çýkar. Yani eski bir balýk, iki eski insan gizemini açýklýyor.

Burunlarla ilgili en son araþtýrma da tesadüfen, iki dýþ burun deliðimizi farklý farklý kokularý ayýrt etmek için kullandýðýmýzý, her birinden farklý miktarlarda nefes alarak bir tür burunsal stereo yarattýðýmýzý gösteriyor.